Als ik kijk naar hoe de wereld de afgelopen anderhalf jaar is veranderd, dan ben ik behoorlijk onder de indruk. Dingen die jaren onmogelijk leken werden in enkele weken geregeld. Er werden oplossingen bedacht voor situaties waar we nog nooit eerder mee te maken hadden. Er is gedacht vanuit kansen en oplossingen. Laten we daarom de schuldenproblematiek eens vergelijken met de corona-maatregelen.

13 juli 2021 Stimulanz

Door Marion Bijveld

Wat als schulden, schuldeisers en schuldhulpverlening niet bestaat en er ineens een situatie ontstaat waardoor veel mensen schulden krijgen. Wat zou er dan geregeld moeten worden om die schulden weer onder controle te krijgen?

Schuldhulpverlening heeft de afgelopen jaren een goede ontwikkeling doorgemaakt, met meer aandacht voor onder andere preventie, vroegsignalering en gedragsverandering. Maar de schuldenindustrie werkt nog wel redelijk hetzelfde als 10 jaar geleden toen ik ben gaan werken als schuldhulpverlener. Dat komt mogelijk omdat iets compleet nieuws bedenken lastiger is als er al iets bestaands is. Er wordt namelijk vooral vanuit het huidige systeem gedacht, terwijl dat systeem misschien wel toe is aan vernieuwing in plaats van aan een aanpassing. En eigenlijk moeten we dan vooral kijken naar hoe we kunnen voorkomen dat het een probleem wordt in plaats van het oplossen van het probleem.

1 centrale plek voor alle schulden

Ik ga nu (nog) niet pleiten om alles op z’n kop te zetten, maar laat ik beginnen met een van mijn wensen om het in ieder geval een stukje beter te maken. Want het voordeel van het wél hebben van kennis en ervaring is dat je daarvan kan leren. Inmiddels weten we dat mensen door de stress die zij ervaren de situatie niet meer goed kunnen overzien. Het verzamelen van alle papieren voor de schuldhulpverlening is werkelijk een groot drama. En regelmatig blijkt dan ook dat er schulden niet meegenomen zijn in het schuldregelingstraject. Er zijn maar weinig mensen die een goed overzicht hebben van al hun schulden. Maar als we weten dat mensen deze verantwoordelijkheid eigenlijk niet kunnen dragen, waarom verwachten wij dat dan nog steeds van hen? Natuurlijk geeft de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening sinds 1 januari meer mogelijkheden aan de schuldhulpverleners om schulden zelf op te vragen, maar daar bereik je ten eerste niet alle partijen mee en daarnaast in het vrij arbeidsintensief.

Dus waarom zouden we het niet eenvoudiger maken en deze verplichting bij de schuldeisers neerleggen? Wanneer er een schuld is, registreert de schuldeiser dit in een landelijk portaal. De burger kan zelf met zijn DigiD inloggen en heeft op deze manier direct een overzicht van al zijn schulden. Klinkt op zich best logisch toch? Beslagleggingen van deurwaarders worden inmiddels al geregistreerd in een beslagregister en met het wetsvoorstel Stroomlijning keten voor derdenbeslag worden die van overheidsorganisaties straks ook inzichtelijk. Maar kan dit niet veel completer en sneller geregeld worden?

Betalingsregelingen aan de beslagvrije voet koppelen

1 systeem waarin alle schulden, van de kleine betalingsachterstand bij de dierenarts tot de belastingschulden, geregistreerd staan is de eerste stap. Maar hoe fijn zou het zijn als via dit systeem het ook direct mogelijk is om betalingsregelingen te treffen met de schuldeisers? Dit systeem zou dan ook gekoppeld moeten worden aan de BRP en de UWV-polisadministratie, zodat de beslagvrije voet automatisch berekend kan worden. Hierdoor is het dan ook niet meer mogelijk dat mensen betalingsregelingen kunnen treffen waardoor ze minder te besteden hebben dan de beslagvrije voet. Wordt de betalingsregeling telefonisch gemaakt? Dan zet de schuldeiser de betalingsregeling in het systeem en komt er een foutmelding als iemand hierdoor (met de verschillende betalingsregelingen) onder de beslagvrije voet uitkomt.

En ik hoor u nu denken: “Is dat nodig want de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet waarborgt toch al het bestaansminimum?”. Ja, dat is zeker nodig! Naast mijn werk als adviseur schuldhulpverlening bij Stimulansz ben ik namelijk ook nog vrijwilliger in de schuldhulpverlening. Helaas heb ik zeer recentelijk nog de ervaring gehad dat schuldeisers geen genoegen nemen met de boodschap dat er geen ruimte is voor een betalingsregeling omdat er al beslag op het inkomen is gelegd. Als antwoord kregen we onder andere: “Het gaat hier namelijk om een belangrijke schuld en deze moet toch echt betaald worden”. Ik heb zelfs al verhalen gehoord dat schuldeisers die zelf beslag hebben gelegd mensen alsnog verzoeken om een betalingsregeling. En ook al is er juridisch gezien geen mogelijkheid meer om het geld te innen, mensen worden wel emotioneel onder druk gezet waardoor zij toch zwichten en een betalingsregeling treffen.

Bescherm de burger

Als mensen op 1 plek al hun schulden kunnen zien, betalingsregelingen kunnen treffen en ervoor wordt gezorgd dat zij niet onder het bestaansminimum terechtkomen, dan bespaar je de burger een hoop stress. Ik acht de kans groot dat de toestroom voor schuldenbewind dan ook een stuk minder zou zijn. Mijn ervaring is dat mensen regelmatig onder beschermingsbewind moeten om beschermd te worden tegen de schuldeisers die allemaal iets van hen willen en waar zij niet tegen bestand zijn.