Gekort op de bijstand als je bij je lief intrekt? Groningen wil af van de kostendelersnorm. ‘Onrechtvaardig en onwenselijk, helemaal in de huidige wooncrisis’
Komt er binnenkort een einde aan regel waardoor mensen in de bijstand financieel nadeel ondervinden van samenwonen? In verschillende steden, waaronder Groningen, wordt onderzocht of dat kan.
Foto: Archief ANP
Thereza Langeler • Gisteren, 05:55 • Groningen
Woon je samen met andere volwassenen die ouder zijn dan 21, dan heb je per persoon minder recht op bijstand. De gedachte achter die zogenoemde kostendelersnorm is dat je minder geld kwijt bent aan vaste lasten als je met meerdere mensen in één huis woont.
Maar de praktijk is weerbarstiger dan de theorie. ,,Want wat telt nou als relatie? Wanneer woon je precies samen? Dat is vaak helemaal niet zo duidelijk’’, zegt de Groningse wethouder Isabelle Diks (GroenLinks) die over werk en inkomen gaat. Zo kan het zomaar gebeuren dat de sociale dienst je als fraudeur aanmerkt wanneer je een paar avonden per week bij je vriendin of vriend logeert.
‘Mensen zijn de dupe van de kostendelersnorm’
De gemeente Tilburg is begonnen met een experiment. Bijstandsgerechtigden mogen zes maanden ‘proefsamenwonen’, zonder dat dat hun uitkering beïnvloedt. Het plan krijgt op verschillende plekken positieve reacties. In Groningen roepen de SP en de PvdA op om het Tilburgse voorbeeld te volgen.
,,Momenteel is het handhaven van de regels voor een gezamenlijk huishouden maatwerk. Dat betekent dat het niet duidelijk is hoe en wanneer er precies wordt gehandhaafd, met onzekerheid en spanning tot gevolg’’, schrijft SP-fractievoorzitter Jimmy Dijk aan het college van b en w. Hij vindt de huidige regels ‘onterecht, onrechtvaardig en onnodig’ en wil dat het college ze versoepelt.
,,Mensen zijn de dupe van die kostendelersnorm’’, zegt ook Julian Bushoff (PvdA). ,,Ze gaan niet samenwonen met hun geliefde omdat ze bang zijn er financieel op achteruit te gaan. Of denk aan ouders die op hun inkomen gekort worden omdat hun volwassen zoon of dochter geen eigen huis kan vinden. Onrechtvaardig en al helemaal in de huidige wooncrisis onwenselijk.’’
Geen ‘regelwoud’, maar meteen krijgen waar je recht op hebt
Diks onderzoekt wat ze met de kostendelersnorm kan doen. ,,Ik ben druk bezig met het kappen van het regelwoud. Je moet eens op de gemeentewebsite kijken hoeveel verschillende regelingen er zijn om minima tegemoet te komen. Horen en zien vergaat je.’’
Om dat soort ondersteuning te krijgen (bijvoorbeeld een bijdrage voor schoolkosten, huishoudelijke apparaten of korting op gemeentebelastingen), moeten inwoners zelf een aanvraag doen. Dat lukt niet iedereen. ,,Soms weten mensen niet dat ze ergens voor in aanmerking komen. Als je bijvoorbeeld laaggeletterd bent, is zo’n gemeentewebsite niet om door te komen’’, weet Diks. ,,We willen in het vervolg mensen direct geven waar ze recht hebben, in plaats van dat ingewikkelde gedoe met aanvragen.’’
‘We moeten uiteindelijk van de Participatiewet af’
In november presenteert Diks haar plannen aan de gemeenteraad. Dan maakt ze proefsamenwonen misschien ook mogelijk, hoewel daaraan ‘wel wat ingewikkeldheden zitten’. ,,Het klinkt heel sympathiek, maar ik moet eerst goed bekijken wat het in de praktijk betekent en of het iets oplost. Het enige dat uiteindelijk echt zou helpen, is de Participatiewet op de schop gooien.’’
Dat landelijke regelsysteem rond bijstand, werk en inkomen is teveel op wantrouwen richting de burger gebaseerd, vindt Diks. ,,Volgens mij is iedereen er inmiddels wel van overtuigd dat de wet meer kwaad dan goed gedaan heeft. We moeten er zo snel mogelijk vanaf.’’