Wie vanuit een bijstandsuitkering inkomsten ontvangt door (éénmalig) werk, moet iedere verdiende euro terugbetalen door korting op zijn uitkering. Bij nog meer verdienen kan het recht op toeslagen en andere regelingen verdwijnen. Dit betekent dat deze nieuwe werknemers er in sommige gevallen op áchteruit gaan in (besteedbaar)inkomen wanneer zij betaald gaan werken. De wig – het verschil tussen wat een werkgever betaalt en wat een werknemer hier netto aan overhoudt – is dan ook nergens zo groot als voor mensen met een laag inkomen. Praktisch gezien betalen deze mensen een belastingtarief van om en nabij de 100 procent over hun eerstverdiende euro’s. Persoonlijke ervaring s dat dit percentage hoger dan 100% is. De korting vindt namelijk niet alleen plaats over de inkomsten, maar er wordt ook alvast maar teruggave ingehouden. En de eerste 15 euro teruggave wordt niet uitgekeerd! Werken loont dus niet altijd voor mensen met een bijstandsuitkering.
In letterlijke zin betalen bijstandsgerechtigden natuurlijk geen belasting: zij ontvangen juist een toelage van de overheid. Daarnaast wordt een groot deel van hun inkomen niet via de Belastingdienst maar via de sociale dienst afgehandeld. Deze groep wordt daardoor meestal vergeten wanneer we het over belastingen op arbeid hebben. In de praktijk gelden hier echter dezelfde economische en maatschappelijke overwegingen. Het tarief van 100 procent in deze verborgen ‘eerste schijf’ heeft bijvoorbeeld evengoed een effect op het arbeidsaanbod als het tarief van 42 procent in de schijf waar nu een verlaging naar 40 procent wordt overwogen.
Het is juister om de armoedeval als een belastingprobleem te zien en ook als zodanig te behandelen. Nu zijn er twee manieren om iets aan de armoedeval te doen, menen econometrist Sjir Hoeijmakers en politicoloog Alexander de Roo. De eerste is het verlagen van het inkomen van mensen die geen werk hebben. Maar uitkeringsgerechtigden kunnen nu al nauwelijks rondkomen. Bovendien neemt dit de armoedeval niet echt weg, maar je verkleint alleen het ‘inkomensgebied’ waarvoor het tarief van 100 procent geldt.
En de andere kunt u lezen achter de betaalmuur van NRC