Doetinchem filmt verdachten van fraude met bijstand

,,Dat gebeurt alleen als andere middelen ontoereikend zijn en er sterke signalen zijn dat er wordt gefraudeerd’’, zegt Jorik Huizinga (D66), wethouder van de gemeente Doetinchem, die er aan toevoegt dat een camera inbreuk maakt op de privacy van mensen.

Diverse raadsleden in Doetinchem plaatsen kanttekeningen bij de controle op mogelijke bijstandsfraude, die in Doetinchem wordt uitgevoerd door de sociale dienst van Laborijn.

Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is het inzetten van camera’s verboden. ,,Een verborgen camera is een grote inbreuk op iemands privacy. De rechter heeft in september 2016 geoordeeld dat er geen wettelijke grondslag is voor deze manier van opsporen van bijstandsfraude.’’, aldus AP-woordvoerder Inger Sanders.

De hoogste bestuursrechter (de Centrale Raad van Beroep) deed deze uitspraak naar aanleiding van het inzetten van camera’s in Nijmegen. In 2013 kreeg de sociale recherche daar toestemming mensen, die zwart werkten of stiekem samenwoonden, in het geheim te filmen en te fotograferen. Nijmegen hoopte jaarlijks 2,4 miljoen euro aan uitkeringen terug te vorderen en boetes te innen. De gemeente heeft de camera’s nooit ingezet.

Het gebruik van camera’s is niet helemaal verboden, zo stelt het ministerie van Sociale Zaken. Rechters oordelen er verschillend over, zegt een woordvoerder. ,,In sommige gevallen wordt cameragebruik toegestaan, als het proportioneel is en als controle alleen met een camera kan. Soms keurt een rechter het dus goed.’’

Staatssecretaris Tamara van Ark (VVD)  van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wil dat er duidelijke regels komen ten aanzien van cameratoezicht. De wet is daar volgens nu niet helder over, zei zij in juni in de Tweede Kamer.

Recent bleek dat gemeenten soms erg ver kunnen gaan en behalve camera’s ook gebruik maken van peilbakens, auto-achtervolgingen en undercoveroperaties. De sociale diensten pakken daarmee meer ruimte dan de politie in een strafrechtelijk onderzoek heeft.

 De harde aanpak van mensen met een uitkering werkt averechts, zo blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Groningen. Reden voor D66 in Arnhem om kritische vragen te stellen aan het Arnhemse gemeentebestuur. Bijstandsfraude gebeurt vaak ook per ongeluk omdat mensen de regels van de Participatiewet niet goed kennen, aldus D66-raadslid Mattijs Loor. ,,Voorlichting en preventie helpen misschien beter om bijstandsfraude terug te dringen.’’

In 2017 waren 459.000 bijstandsgerechtigden goed voor ruim 30.000 overtredingen van de inlichtingenplicht.