Van volkskrant.nl:

Verkeersboetes vanaf 75 euro mogen voortaan in termijnen worden voldaan. Als iemand drie maanden zijn zorgverzekering niet betaalt, wordt de zorgtoeslag rechtstreeks aan de zorgverzekeraar overgemaakt. Het kabinet onderzoekt of dit bij huurachterstand ook kan gebeuren met de huurtoeslag die dan rechtstreeks naar de woningcorporatie gaat.

Het zijn drie maatregelen uit een offensief dat het kabinet vandaag begint om problematische schulden tegen te gaan. Een reeks ministeries, gemeenten en andere overheidsinstanties werkt aan plannen om te voorkomen dat mensen met schulden aldoor dieper wegzinken in de financiële problemen.

Zeker 1,4 miljoen huishoudens kampen met forse schulden. Bij 840 duizend huishoudens gaat het om risicovolle schulden, bij 540 duizend om problematische schulden. Het grootste deel van deze huishoudens is ‘onzichtbaar’ omdat ze met hun problemen niet bekend zijn bij de overheid. Slechts 193 duizend huishoudens zijn geregistreerd bij de schuldhulpverlening van de overheid of via de wettelijke schuldsanering.

Het probleem werd vorig jaar indringend op de politieke agenda gezet door de veelbekeken documentaireserie Schuldig. De serie culmineerde in het manifest Schuldvrij waarin de journalisten Sarah Sylbing, Ester Gould en Jesse Frederik vijf aanbevelingen deden aan de landelijke politiek.

Het kabinet komt nu deels aan die oproep tegemoet. Het spreekt van een groot maatschappelijk probleem: schulden veroorzaken zorgen, stress, een slechtere gezondheid, relatieproblemen en soms ook weer financiële problemen bij anderen zoals bij de schuldeiser. Coördinerend staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken wijst op onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau waaruit blijkt dat mensen met schulden 6,5 keer vaker in aanraking komen met Justitie.

Incasso

De aangekondigde maatregelen zijn er vooral op gericht om te voorkomen dat schulden zich vermenigvuldigen door incassokosten of boetes voor te laat betalen. Uiterlijk per 1 januari 2019 wordt het daarom mogelijk om verkeersboetes vanaf 75 euro gespreid te betalen. Nu ligt de drempel daarvoor nog bij 225 euro. Het kabinet hoopt binnenkort ook regels aan te kondigen die het mogelijk maken dat de overheidsbijdrage voor lagere inkomens voor de huur en voor de zorgverzekering – de huurtoeslag en de zorgtoeslag – rechtstreeks aan de woningcorporatie en de zorgverzekeraar worden betaald. Dit moet bijvoorbeeld huisuitzettingen vanwege huurachterstand helpen voorkomen. Dit jaar moet daar duidelijkheid over komen.

Het kabinet zint nog op maatregelen om ook uitwassen bij het innen van openstaande rekeningen door incassobureaus aan te pakken. Zo komt er mogelijk een ‘incassoregister’ waarin dergelijke bureaus zich moeten registreren. Ook wordt onderzocht of het minimumbedrag van 40 euro per incasso voor ‘geringe vorderingen’ verlaagd kan worden.

Rechter

Er komt een experiment met een speciale ‘schuldenrechter’. Die zal ‘zaken tegen eenzelfde schuldenaar zoveel mogelijk geconcentreerd’ behandelen. Onder het vorige kabinet is de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet al aangenomen maar die moet nu voor de praktijk worden uitgewerkt. Deze wet regelt dat schuldenaren genoeg geld overhouden voor het dagelijks bestaan. Het kabinet wil nu ook zo’n beslagvrije voet invoeren voor gevallen waar beslag wordt gelegd op een tegoed op een bankrekening.

Sommige groepen zijn extra bevattelijk voor schulden, analyseert het kabinet.  Zo komt ‘lagere leesvaardigheid’ vaak voor bij mensen met financiële problemen. Uit een inventarisatie onder schuldenaren blijkt dat de helft de indicatie ‘laaggeletterdheid’ kreeg, terwijl van de hele bevolking 18 procent die kwalificatie krijgt.

Ook vrouwen blijven extra kwetsbaar voor schulden, volgens Van Ark ‘bijvoorbeeld als ze in de vrouwenopvang te maken krijgen met extra kosten’. Maar ook echtscheiding geeft een klap: dan hebben vrouwen gemiddeld een grotere inkomensterugval dan mannen. ‘De meeste eenoudergezinnen hebben een vrouw aan het hoofd en het armoedepercentage in deze categorie is veel hoger, 23 procent, dan bij eenoudergezinnen met een man aan het hoofd, 14 procent.’

‘Het kabinet laat hier veel liggen’

Journalist Jesse Frederik, een van de opstellers van het manifest Schuldvrij, is niet onder de indruk van de dadendrang van de bewindslieden. ‘Veel is nog niet uitgewerkt. Het zijn vooral onderzoekjes en voornemens. Dit is geen revolutionair plan.

‘Het kabinet laat hier veel liggen. Het gespreid betalen van die verkeersboetes wordt bijvoorbeeld gebruikt als excuus om dan maar niets te doen aan de enorme verhogingspercentages voor mensen die niet betalen. Voor je het weet is je boete verdrievoudigd. Aan de ene kant doet het kabinet dus onderzoek naar de kosten van de incassobureaus – die mogen 15 procent rekenen –  aan de andere kant gooit de overheid er zelf 300 procent bovenop. Dat blijft zo. Kennelijk is het kabinet bang een lucratieve geldstroom af te snijden.

‘Het is wel mooi dat wordt gewerkt aan betere medewerking van schuldeisers bij terugbetalingsregelingen. Nu reageren sommige schuldeisers gewoon niet. Daardoor kan de totstandkoming van een regeling wel een jaar of langer duren. In die tijd lopen de schulden op. Het zou goed zijn als daar wat aan gebeurt.

Schulden

Als je eenmaal schulden hebt, kom je er heel moeilijk vanaf. De Human-documentaireserie Schuldig laat zien dat mensen in de Amsterdamse Vogelbuurt in steeds diepere problemen komen. Ook omdat de aanpak faalt.

‘Rechters moeten bij hoge schulden de vinger meer aan de pols houden’

Om mensen in hoge financiële nood sneller weer overeind te helpen wil het kabinet een proef nemen met een ‘schuldenrechter’. In Tilburg hebben ze die al.